Drewniane wille przy niektórych ulicach pamietaja jeszcze czasy carycy Marii. Prawdziwa idylla panuje w cieniu drzew. Lecz miasto Marii ma równiez inne oblicze. Mariehamn to mini-metropolia z nowoczesna zabudowa, wesola wrzawa ludzka oraz znakomita siecia uslug.

Mariehamn jest mlodym miastem zalozonym w 1861 roku, gdy Cesarstwo Rosyjskie swoja potega obejmowalo takze Wyspy Alandzkie i Finlandie. Maria, zona rosyjskiego cara Aleksandra II, uzyczyla miastu swojego imienia. "Mariehamn" znaczy po szwedzku tyle, co "port Marii".

Miasto wyroslo wokól wsi Övernäs lezacej na przesmyku miedzy dwoma zatokami. Ulice w Mariehamn sa proste i szerokie. Parcele byly poczatkowo rozlegle. Dzis sa podzielone, aby udostepnic teren pod dalsza zabudowe. Symboliczna dla miasta jest Esplanada - aleja wzdluz szpaleru lip, z zachodu na wschód, z portu do portu.

Mariehamn to wesole letnisko z dwoma jachtowymi portami goscinnymi, szeregiem hoteli i restauracji. Tutaj, w odrebnym kompleksie budynków maja swoja siedzibe najwyzsze wladze autonomicznych Wysp Alandzkich.

Uslugi oraz sektor publiczny zatrudniaja okolo 60% mieszkanców. 20% zatrudnionych jest w przewozach i transporcie a zaledwie 10% w przemysle.

Mieszkalo tu wielu znaczacych armatorów. Prekursorem byl Nikolai Sittkoff, stawiajacy na zegluge kupiec, którego statki sprowadzaly zagraniczne towary sprzedawane pózniej w jego sklepie przy ulicy Strandgatan. Sittkoff zmarl w 1877 roku, lecz jego imie przetrwalo do dzisiaj w formie nowego pasazu handlowego gallerian "Sittkoff" w centrum miasta. Pomnik Sittkoffa dumnie stoi przed wejsciem.

August Troberg i Gustaf Erikson to nazwiska dwóch dalszych, poza Sittkoffem, slynnych armatorów. Obydwaj stworzyli wielkie floty handlowe oplywajace wzdluz i wszerz morza i oceany. Gustaf Erikson byl wlascicielem najwiekszej wówczas na swiecie floty zaglowców, z których jeden, czteromasztowiec "Pommern" jest dzis jedna z najbardziej wartych obejrzenia osobliwosci miasta.

Godziny otwarcia: Codziennie 10.00 - 16.00. Latem dluzej.

Telefon: 19930.

Pommern w Porcie Zachodnim (Västerhamn). Jedyny w swiecie frachtowiec zaglowy zachowany w pierwotnym stanie.

Godziny otwarcia: Maj, czerwiec, sierpien codziennie 9.00-17.00. Lipiec 9.00-19.00. Zwiedzanie w pozostalym okresie na zamówienie telefoniczne pod nr 531420.

Dzielnica Tradycji Morskich (Sjökvarteret)

w Porcie Wschodnim (Österhamn). Ekspozycja na temat budowy

i rekonstrukcji zaglowców na Alandach poczynajac od XVIII wieku.

W jednej z hal trwa rekonstrukcja malego osiemnastowiecznego frachtowca. Godziny otwarcia: 1 czerwca - 15 sierpnia codziennie 10.00-18.00. W pozostalym okresie poniedz.-czwartek 9.00-11.00.

Co roku odwiedza Alandy niemal póltora miliona osób, z których wiekszosc przybywa jednym z promów do Portu Zachodniego (Västerhamn) w Mariehamn.

Okolo 300 tys. przyjezdnych nocuje lub spedza tu urlop. Turystyka jest bardzo istotna dla Wysp Alandzkich, gdyz przyczynila sie do znakomitego rozwoju zaplecza i sieci uslug. Wybierac mozna posród szeregu restauracji oraz hoteli oferujacych w sezonie ponad tysiac miejsc noclegowych. Ilosc sklepów jest zaskakujaco duza jak na tej wielkosci miasto. Latem na ulicy Torggatan - bulwarze sklepowym mrowie ludzkie przypomina duze miasta europejskie.

W restauracjach znajdzie kazdy cos dla siebie: Pizze lub hamburgera na wynos; Pieczone kartofle w restauracyjnym ogrodzie badz obiad wyspiarski w nadbrzeznej restauracji a takze wiele innych propozycji.

Ciekawy ksztalt, przejrzystosc, jasnosc, przestrzennosc oraz widok na Port Wschodni cechuja Biblioteke Miejska bedaca póki co, tzn. do czasu wybudowania zaplanowanego domu kultury, glównym osrodkiem spotkan i imprez kulturalnych.

W ksiegozbiorze Alandica znalezc mozna w zasadzie wszystko, co ukazalo sie na temat Alandów, zarówno, jezeli chodzi o literature piekna jak i fachowa. Czytelnia oferuje ponad 300 czasopism i gazet oraz wolny dostep do Internetu. W oddzielnym pawilonie mozna przy pieknym widoku delektowac sie muzyka.

Przyjezdni otrzymuja karte biblioteczna za okazaniem dowodu tozsamosci.

W Muzeum Alandzkim (Ålands Museum) mozna sie zaglebic w historie regionu od starozytnosci po dzien dzisiejszy. Natomiast Muzeum Sztuki (Ålands Konstmueum) prezentuje obrazy zarówno juz niezyjacych jak i obecnych tutejszych malarzy. Galeria Miejska (Mariehamnsgalleriet) naprzeciw Stacji Promowej zaprasza m.in. do obejrzenia makiety drewnianej zabudowy Mariehamn z lat 20-stych.

Swoim gosciom miasto ukazuje równiez swoje festiwalowe oblicze.Corocznie maja tu m.in. miejsce festiwale: jazzowy, rockowy, muzyki organowej oraz kultury. Podczas corocznej sierpniowej nocy imprez kulturalnych odbywaja sie wystepy muzyczne w wielu róznych czesciach miasta.

Biblioteka, otwarta w dni powszednie 11.00-20.00, czytelnia (gazet i czasopism) od 09.00. W soboty 11.00-15.00, czytelnia od 09.00. 1 pazdziernika - 30 kwietnia Biblioteka otwarta jest równiez w niedziele 12.00-16.00.

E-mail:biblioteket@mariehamn.aland.fi Internet:www.mhbibl.aland.fi

Muzeum Alandzkie (Ålands Museum), Muzeum Sztuki (Ålands Konstmuseum), otwarte codziennie 10.00-16.00, wtorki 10.00-20.00. 1 wrzesnia - 30 kwietnia w poniedzialki nieczynne.

Galeria Miejska (Mariehamnsgalleriet), otwarta 1 czerwca - 31 sierpnia codziennie 12.00-18.00. 1 wrzesnia - 31 maja wtorki i czwartki 18.00-20.00, soboty i niedziele 12.00-16.00.

Miedzy drzewami rozlsniewaja swoja biela zawilce gesto pokrywajace "Lake Celnika" (Tullarns äng) - jeden z miejskich parków. Wiosna nastala w Mariehamn.

Widok ten to co roku atrakcja dla oczu. Zaczyna sie od blekitu przylaszczek, który poprzez biel gajowych zawilców przeistacza sie w zólte morze kwitnacych pierwiosnków. Park "Laka Celnika" to pokryta runem lesnym polana rozposcierajaca sie poprzez gaj poprzecinany sciezkami. Nadaja sie one znakomicie na spacery i przejazdzki rowerem.

Park lezy w zasiegu wzroku od Rynku (Torget) i wysepki Lilla Holmen bedacej takze popularnym miejskim terenem rekreacyjnym, gdzie pochodzace ze Wschodnich Indii pawie dumnie kraza wsród spacerowiczów. Oprócz pawi wysepka posiada plaze, konstrukcje do wspinaczki dla dzieci i maly ogród zoologiczny z ptakami oraz szeregiem malych zwierzatek. Podoba sie tu i dzieciom i doroslym.

Na poludnie od parku i wysepki lezy plaza z campingiem Gröna Udden, którego urzadzenia sanitarne obecnie sa w remoncie. Jeszcze dalej na poludnie, na skraju miejskiego cypla, wsród lak maja mieszkancy Mariehamn swoje ogródki dzialkowe. Malownicza droga w kierunku Järsö przechodzi ponad woda mostami, nasypami i mierzeja. Jak ulal na wycieczke rowerowa!

Informacja Turystyczna & Wynajem przewodników: Storagatan 8, tel. 24000. Czynne wrzesien - maj poniedz.- sobota 10.00-16.00, czerwiec - sierpien codziennie 09.00-18.00.

Ålandstrafiken (biuro komunikacji lokalnej): Strandgatan 25, tel.25155

Birka Cruises: Östra Esplanadgatan 7, tel.27027

Eckerö linjen: Torggatan 2, tel. 28000

Finnair: Lotnisko, tel.634 500

Silja Line: Norragatan 2, tel.16711

Viking Line: Stiragatan 2, tel.26011

Numer alarmowy: 112 (alarmuje straz pozarna, pogotowie, policje oraz morska ekipe ratownicza)

Policja: Strandgatan 27, tel.15444

Lekarz dyzurny: tel.10023

Przychodnia (Hälsocentralen): Norragatan 17, tel.5356

Szpital (Ålands centralsjukhus): Sjukhusvägen, te.5355

Dyzurny dentysta & Dyzurny weterynarz: Informacja, t. 14900

Apteki: Provinsialapoteket, Gyllingsgränd, tel.16511

Centralapoteket, Skarpansvägen 24, tel.19714

Taxi: tel.10066

Poczta (Posten på Åland): filatelistyka, wymiana pieniedzy, bankautomat (VISA). Czynna równiez w soboty. Torggatan 4, tel.6360

Latwo sie rozruszac w Mariehamn. Najnowszym przybytkiem dla sportowców jest hala Baltichallen, gdzie grupy moga (za rezerwacja) o kazdej porze roku grac w siatkówke, pilke reczna lub nozna oraz hokej halowy.

Lodowisko lezy w Idrottsparken tzn. na terenie centralnych obiektów sportowych miasta. Znajduja sie tu tez: boiska do pilki noznej zarówno na trawie jak i zwirowe, odnowiony stadion lekkoatletyczny oraz korty tenisowe. Niedaleko stad tez do hali sportowej Idrottsgården, pod której dachem znajduje sie plywalnia, kregielnia, sale gimnastyczne a takze silownia. Na pólnocy miasta polozone sa kryte korty tenisowe i badmintonowe Bollhalla.

Mariehamn sprzyja rowerzystom i spacerowiczom. Miasto nadaje sie swietnie dla kazdego komu nie chce sie siedziec w domu. Warta zapoznania jest kreta sciezka idaca od Stacji Promowej wzdluz nadbrzeznych skal do portu rybackiego Fiskehamnen.

Miasto posiada tez trzy duze plaze: Nabben, Gröna Udden i Lilla Holmen.

E-mail: jorgen.strand@mariehamn.aland.fi

Idrottsgården: tel.531430 lub 531437, fax 15139.

E-Mail: carita.facius@mariehamn.aland.fi

Bollhalla: tel.22950

Mariehamn, jakby nie bylo stolica, zaprasza do zabawy i rozrywki równiez wieczorowa pora. Kilka dancingów i dwa kluby nocne stoja otworem. Miasto posiada tez kilka pubów, w których zespoly lub solisci dbaja o to, aby goscie sie dobrze bawili. Latem odbywa sie na rynku festiwal rockowy goszczacy swiatowej slawy artystów. Przy pomoscie Portu Wschodniego (Österhamn) grywa muzyka i mozna potanczyc na swiezym powietrzu.

Ogloszenia w lokalnych gazetach i Informacja Turystyczna, tel.24000 informuja szczególowo o aktualnych wydarzeniach i imprezach.

Lars Sonck (1870-1956), profesor architektury. Przybyl na Alandy z Finlandii jako osmiolatek, gdy jego ojciec otrzymal posade proboszcza gminy Finström.

Spacer warto zakonczyc ponizej parku w portowej restauracji. Miesci sie ona w czerwonym, z fantazja wybudowanym budynku zaprojektowanym w niepowtarzalnym stylu przez Larsa Soncka. Pierwotnie miescila sie tu letnia willa lekarska.

Przez 4 lipcowe dni (21-24) roku 2000 Mariehamn swietowal jak przystalo na swe morskie tradycje. Byl to festyn i dla ludzi i dla statków, których niemal setka wziela udzial w zaczynajacym sie w Gdansku (!) zlocie The Cutty Sark Tall Ship's Race. Alandzki zaglowiec Pommern w Porcie Zachodnim mial liczne towarzystwo sobie podobnych jednostek.

Stare tradycje zeglugi morskiej uczynily Mariehamn doskonalym gospodarzem tych regat. Kiedy biorace w nich udzial zaglowce pojawily sie w Porcie Zachodnim stworzylo to wrazenie jakby czas sie cofnal o sto lat, gdy to zaglowce i szkuty stojace na redzie nalezaly do tutejszej codziennosci?

Niegdys wplyniecie do portu ozaglowanego frachtowca oznaczalo przede wszystkim mozolna prace i znój. Dzis jest to atrakcja i rozrywka. Zatoka przy Porcie Zachodnim stworzyla wspaniala scenerie dla statków bioracych udzial w The Cutty Sark Tall Ship's Race. Zostaly one zacumowane na dlugosci prawie kilometra, wzdluz nadbrzeznej promenady, tak ze kazdy mógl do nich podejsc z bliska.

Juz po raz drugi Mariehamn goscil statki uczestniczace w The Cutty Sark Tall Ship's Race. Jeszcze dzisiaj wspomina sie z rozrzewnieniem o wspanialym festynie z roku 1988. Prawie wszyscy alandczycy zjawili sie wtedy w porcie by podziwiac przybyle jednostki. Nic odtad w Mariehamn nie dorównywalo nastrojowi tamtych dni. Z utesknieniem czekano wiec na The Cutty Sark Tall Ship's Race roku 2000. W calym miescie byla zabawa, jedzenie, picie oraz atrakcje dla dzieci i doroslych.

The Cutty Sark Tall Ship's Race 1988 (foto: Niklas Kjeldsen)

Mariehamn latem to wesole miasto. Do morza zawsze blisko.

Mariehamn ma stara morska tradycje i w roku 1988 i 2000 byl gospodarzem regat The Cutty Sark Tall Ship's Race.

Mariehamn to mala metropolia ze znakomitym zapleczem i siecia uslug dla swoich gosci. Miasto oferuje rekreacje, sport, zycie kulturalne, parki i nature.